Karmaşıklık, kaos ve kuantum tüm sosyal bilimleri derinden etkiliyor. Tabii ki liderlik, yönetim ve organizasyon anlayışlarını da.
Günümüz iş yaşamında yöneticilik ve liderlik kavramları ve modelleri kaçınılmaz olarak:
· ifade edilmesi ve anlatılması daha zor ,
· daha kompleks,
· durumsal,
· çok boyutlu ve çok parametreli,
· daha bütüncül,
· sistematik hale geliyor.
Bu makalede bana gelen istekler üzerine Türkiye gündemine henüz girmeyen ama küresel gündemde işletme literatüründe önemli yer etmeye başlayan “Kuantum Yetenekler” kavramını ve yaklaşımını ele alacağım. Aşağıda bu konudaki literatürün bir sentezi yer alıyor, benim yorumumla, haydi size iyi okumalar!
Nereden çıktı bu Kuantum?
Newton paradigmasında belirli genelgeçer yasalara ulaşılıyordu ve tek bir doğru vardı. Ancak Newton Fiziği atom altı parçacıkları açıklamakta yetersiz kaldı. Newton paradigmasının yerini Kuantum paradigması aldı. 21. yüzyıla girerken pozitivist, modernist ve materyalist bilim anlayışı kökünden sarsılmaya başladı. Kuantum Fiziği hiçbir şeyin tek sebepli-tek sonuçlu, tek boyutlu, tek renkli olmadığını, ancak; herşeyin çok boyutlu, çok sebepli, çok değişkenli ve belirsizliklerle dolu olduğunu vurguluyor.
Paradigma Değişimi
Kuantum Paradigması sadece pozitif bilimleri değil sosyal bilimleri de kökünden etkiliyor. Bunun bir örneği, McGill’de de görev yapmış olan dünyaca ünlü stratejist ve uzman Immanuel Wallerstein’ın uluslararası ilişkiler alanında yapmış olduğu yeni açılımlar. Immanuel Wallerstein'ın "Dünya Sistemleri Analizi" yaklaşımına göre insani toplumsal sistemleri sistemlerin en karmaşığı. Sosyal bilimlerin nihai ürünü basitlik değil, karmaşıklığın açıklanması.
Aslında sadece pozitif bilimler ve sosyal bilimler de değişmekle kalmıyor; aynı zamanda toplum, organizasyonlar, devletler, STK’lar ve piyasalar da değişiyor. Katı, dikey ve hiyerarşik sistemler tıkanırken yerini doğal, esnek, yatay, eşitlikçi, karşıklıklı etkileşimli sistemlere bırakıyor.
Yeni paradigma değişikliğiyle, denge kavramının içeriği değişti. Denge, artık sadece iki karşıt arasındaki statik eşitlik durumu değil. Denge iç içe girmiş birçok faktörün etkisi doğrultusunda oluşmuş dinamik bir durum. Karmaşanın içinden de bir düzen çıkabiliyor, buna oluşum (emergence) deniyor.
Newton Paradigmasında Yönetim
Planlama, organize etme, yönlendirme ve kontrol etme.
Hiyerarşi, kurallar, kutular, lineer mantık, baskı, kontrol
Ego merkezli, egosentrik, bireysel, otoriter, karizmatik liderlik
Doğrusal kurallar, tek bir doğru, mutlak sonuçlar, kesinlik, hesap
Materyalist, modernist ve pozitivist yöntemler
Problem odaklı, analiz odaklı yaklaşım, Teori X
Rekabet, aşırı kar odaklılık, vahşi kapitalizm, endüstri devrimi
Metaforlar: Makine, buz, saat, kutu, kapalı sistem, bina, tuğla, fabrika
Kuantum Paradigmasında Yönetim
Kaos, değişim, esneklik, dinamik manevra kabiliyeti, strateji
Organik ortam, nonlineer mantık, saçaklı mantık,
Network, güçlendirme, yetkilendirme, proje takımları,
Toplumsal fayda, sosyal sorumluluk, ekolojik denge, kozmopolit esneklik
Hizmetkar liderlik, tevazu, fedakarlık, cesaret, firaset, ruhsal liderlik
Birden fazla doğru, belirsizlik, ihtimal hesapları, senaryolar, görecelilik
Çoğulculuk, demokratik ve katılımcı yaklaşım, farklılıkları zenginliğe dönüştürme, sinerji, takım ruhu, Teori Z
Fırsatlar, sentez, sezgi, ilham, kreatif düşünce, oluşturma (constructivism)
Dayanışma, insan odaklılık, sosyal paydaşlar, bilgi ve iletişim devrimi
Metaforlar: Beyin, yaşayan sistem, ekosistem, bulut, akış, nehir, dinamik açık sistem, network, web, organizma
Yeni çağın yeni liderlik ve yönetim modellerine ihtiyacı var.
Kuantum Yetenekler
Kuantum Fiziğinin prensipleri 21. yüzyıl liderleri ve yöneticilerinin geliştirilmiş versiyon (upgraded) bir yetenek setine sahip olmaları gerekliliğini ortaya çıkarıyor. Bu yetenek setine “Kuantum Yetenekler” – “Quantum Skills” adını veriyoruz. Doğada ve insan fıtratında yedi Kuantum Yeteneği bulunuyor.
İşte 21. yüzyılın liderleri ve yöneticileri için Kuantum Yetenekler:
1 Kuantum Görüş: Derinlemesine görebilme, niyet, nazar, göreceliliği hesaba katma, basiret, firaset, öngörü, geleceği görebilme, bütüncül bakabilme, büyük resmi görme
2 Kuantum Düşünüş: Kreatif düşünebilme, sağ beyini ve yaratıcılığı kullanabilme, sıradışı düşünme, paradoksu çözümleyebilme, non-lineer düşünme
3 Kuantum Hissediş: Yaşama bağlanma, duyguları rafine edebilme, empati ve bağlantı kurabilme, evrensel ve kozmik bir bilinç düzeyine ulaşma, anlam derinliğine ulaşma
4 Kuantum Biliş: Altıncı hissi kullanabilme, sezme, derinlemesine kavrama, içten gelerek bilme, birden fazla doğruyu bağdaştırabilme, sentez kabiliyeti.
5 Kuantum Davranış: Sorumlu davranabilme, ekosistem içinde etkilerini hesaplayarak davranma, uzun vadeli ve bilinçli hareket etme, esnek ve organik hareket etme.
6 Kuantum Güven: Akışa uyum sağlama, hayata ve evrene umutla ve güvenle bakabilme, tevekkül etme, olayların gidişatına göre değişime uyum sağlayabilme.
7 Kuantum Oluş: İlişki kurabilme, bütünün parçası olabilme, beraberliği ve ortak kaderi hissetme, bütüncül hissetme ve etik yaşama, akıl kalp ve ruh dengesine ulaşma, bilgelik sahibi olma.
Yedi Varsayım
1 İnsanın algılaması subjektiftir. Görecelilik, niyet ve nazar esastır (Kuantum Görüş)
2 Yaratıcı düşünme, insanın sağ beyin fonksiyonlarını yoğun kullanması ve geliştirmesini gerektirir (Kuantum Düşünüş)
3 İnsan duyguları dış olaylardan ziyade olayların nasıl algılandığı, yorumlandığı, bakış açısı ve iç konuşmalar ile şekillenir (Kuantum Hissediş)
4 Akıllı bir ekosistemde ve mükemmel bir düzeni barındıran bir evrende yaşıyoruz (Kuantum Biliş)
5 Evrendeki her şey birbiriyle bağlantılı hareket eder ve birbirini etkiler (Kuantum Davranış)
6 Evrende kaosun içerisinden ahenkli bir düzen çıkartılır. Kaderi planda dinamik bir harmoni ve akış hakimdir (Kuantum Güven)
7 Mikro ve makro sistemler arasında insan merkezi ve kritik bir konumdadır ve bu konumun gerektirdiği sorumluluğu, aklı, vicdanı, değerleri yaşaması gerekir (Kuantum Oluş)
“Ya o ya bu” değil “Hem o hem bu”
Kuantum Yetenekleri hem liderlik hem yöneticilik için kritik yetenekler.
Kuantum Yetenekleri hem bireyler için hem organizasyonlar için önem arz ediyor.
Kauntum Yetenekleri hem doğuştan geliyor hem sonradan öğreniliyor.
Kuantum Yetenekleri hem çok basit, hem de çok zor.
Kuantum Yetenekleri hem bilimsel hem ruhsal.
Kuantum Yetenekleri hem Doğu’yu hem Batı’yı buluşturuyor.
Kuantum Yetenekleri hem akla hem kalbe bakıyor.
Kuantum Yetenekleri hem geçmiş çağlardan geliyor hem geleceğe uzanıyor.
Kuantum Yetenekleri hem bilgiyi hem bilgeliği kapsıyor.
Kuantum Yetenekleri hem teorik hem pratik.
Kuantum Yetenekleri hem geleneği hem geleceği temsil ediyor.
Sonuç
Kuantum Yetenekleri 21. yüzyılın liderlerine etkinlik, verimlilik, etik, vizyon, sorumluluk, denge, değer katma, sosyal sermaye ve ilişkiler adına yepyeni kapılar aralıyor.
Kuantum Yetenekleri eski zamanların mistik bilgeliğini modern zamanların bilimsel yaklaşımıyla ve postmodern zamanların felsefesiyle buluşturuyor.
Günümüz iş yaşamında yöneticilik ve liderlik kavramları ve modelleri kaçınılmaz olarak:
· ifade edilmesi ve anlatılması daha zor ,
· daha kompleks,
· durumsal,
· çok boyutlu ve çok parametreli,
· daha bütüncül,
· sistematik hale geliyor.
Bu makalede bana gelen istekler üzerine Türkiye gündemine henüz girmeyen ama küresel gündemde işletme literatüründe önemli yer etmeye başlayan “Kuantum Yetenekler” kavramını ve yaklaşımını ele alacağım. Aşağıda bu konudaki literatürün bir sentezi yer alıyor, benim yorumumla, haydi size iyi okumalar!
Nereden çıktı bu Kuantum?
Newton paradigmasında belirli genelgeçer yasalara ulaşılıyordu ve tek bir doğru vardı. Ancak Newton Fiziği atom altı parçacıkları açıklamakta yetersiz kaldı. Newton paradigmasının yerini Kuantum paradigması aldı. 21. yüzyıla girerken pozitivist, modernist ve materyalist bilim anlayışı kökünden sarsılmaya başladı. Kuantum Fiziği hiçbir şeyin tek sebepli-tek sonuçlu, tek boyutlu, tek renkli olmadığını, ancak; herşeyin çok boyutlu, çok sebepli, çok değişkenli ve belirsizliklerle dolu olduğunu vurguluyor.
Paradigma Değişimi
Kuantum Paradigması sadece pozitif bilimleri değil sosyal bilimleri de kökünden etkiliyor. Bunun bir örneği, McGill’de de görev yapmış olan dünyaca ünlü stratejist ve uzman Immanuel Wallerstein’ın uluslararası ilişkiler alanında yapmış olduğu yeni açılımlar. Immanuel Wallerstein'ın "Dünya Sistemleri Analizi" yaklaşımına göre insani toplumsal sistemleri sistemlerin en karmaşığı. Sosyal bilimlerin nihai ürünü basitlik değil, karmaşıklığın açıklanması.
Aslında sadece pozitif bilimler ve sosyal bilimler de değişmekle kalmıyor; aynı zamanda toplum, organizasyonlar, devletler, STK’lar ve piyasalar da değişiyor. Katı, dikey ve hiyerarşik sistemler tıkanırken yerini doğal, esnek, yatay, eşitlikçi, karşıklıklı etkileşimli sistemlere bırakıyor.
Yeni paradigma değişikliğiyle, denge kavramının içeriği değişti. Denge, artık sadece iki karşıt arasındaki statik eşitlik durumu değil. Denge iç içe girmiş birçok faktörün etkisi doğrultusunda oluşmuş dinamik bir durum. Karmaşanın içinden de bir düzen çıkabiliyor, buna oluşum (emergence) deniyor.
Newton Paradigmasında Yönetim
Planlama, organize etme, yönlendirme ve kontrol etme.
Hiyerarşi, kurallar, kutular, lineer mantık, baskı, kontrol
Ego merkezli, egosentrik, bireysel, otoriter, karizmatik liderlik
Doğrusal kurallar, tek bir doğru, mutlak sonuçlar, kesinlik, hesap
Materyalist, modernist ve pozitivist yöntemler
Problem odaklı, analiz odaklı yaklaşım, Teori X
Rekabet, aşırı kar odaklılık, vahşi kapitalizm, endüstri devrimi
Metaforlar: Makine, buz, saat, kutu, kapalı sistem, bina, tuğla, fabrika
Kuantum Paradigmasında Yönetim
Kaos, değişim, esneklik, dinamik manevra kabiliyeti, strateji
Organik ortam, nonlineer mantık, saçaklı mantık,
Network, güçlendirme, yetkilendirme, proje takımları,
Toplumsal fayda, sosyal sorumluluk, ekolojik denge, kozmopolit esneklik
Hizmetkar liderlik, tevazu, fedakarlık, cesaret, firaset, ruhsal liderlik
Birden fazla doğru, belirsizlik, ihtimal hesapları, senaryolar, görecelilik
Çoğulculuk, demokratik ve katılımcı yaklaşım, farklılıkları zenginliğe dönüştürme, sinerji, takım ruhu, Teori Z
Fırsatlar, sentez, sezgi, ilham, kreatif düşünce, oluşturma (constructivism)
Dayanışma, insan odaklılık, sosyal paydaşlar, bilgi ve iletişim devrimi
Metaforlar: Beyin, yaşayan sistem, ekosistem, bulut, akış, nehir, dinamik açık sistem, network, web, organizma
Yeni çağın yeni liderlik ve yönetim modellerine ihtiyacı var.
Kuantum Yetenekler
Kuantum Fiziğinin prensipleri 21. yüzyıl liderleri ve yöneticilerinin geliştirilmiş versiyon (upgraded) bir yetenek setine sahip olmaları gerekliliğini ortaya çıkarıyor. Bu yetenek setine “Kuantum Yetenekler” – “Quantum Skills” adını veriyoruz. Doğada ve insan fıtratında yedi Kuantum Yeteneği bulunuyor.
İşte 21. yüzyılın liderleri ve yöneticileri için Kuantum Yetenekler:
1 Kuantum Görüş: Derinlemesine görebilme, niyet, nazar, göreceliliği hesaba katma, basiret, firaset, öngörü, geleceği görebilme, bütüncül bakabilme, büyük resmi görme
2 Kuantum Düşünüş: Kreatif düşünebilme, sağ beyini ve yaratıcılığı kullanabilme, sıradışı düşünme, paradoksu çözümleyebilme, non-lineer düşünme
3 Kuantum Hissediş: Yaşama bağlanma, duyguları rafine edebilme, empati ve bağlantı kurabilme, evrensel ve kozmik bir bilinç düzeyine ulaşma, anlam derinliğine ulaşma
4 Kuantum Biliş: Altıncı hissi kullanabilme, sezme, derinlemesine kavrama, içten gelerek bilme, birden fazla doğruyu bağdaştırabilme, sentez kabiliyeti.
5 Kuantum Davranış: Sorumlu davranabilme, ekosistem içinde etkilerini hesaplayarak davranma, uzun vadeli ve bilinçli hareket etme, esnek ve organik hareket etme.
6 Kuantum Güven: Akışa uyum sağlama, hayata ve evrene umutla ve güvenle bakabilme, tevekkül etme, olayların gidişatına göre değişime uyum sağlayabilme.
7 Kuantum Oluş: İlişki kurabilme, bütünün parçası olabilme, beraberliği ve ortak kaderi hissetme, bütüncül hissetme ve etik yaşama, akıl kalp ve ruh dengesine ulaşma, bilgelik sahibi olma.
Yedi Varsayım
1 İnsanın algılaması subjektiftir. Görecelilik, niyet ve nazar esastır (Kuantum Görüş)
2 Yaratıcı düşünme, insanın sağ beyin fonksiyonlarını yoğun kullanması ve geliştirmesini gerektirir (Kuantum Düşünüş)
3 İnsan duyguları dış olaylardan ziyade olayların nasıl algılandığı, yorumlandığı, bakış açısı ve iç konuşmalar ile şekillenir (Kuantum Hissediş)
4 Akıllı bir ekosistemde ve mükemmel bir düzeni barındıran bir evrende yaşıyoruz (Kuantum Biliş)
5 Evrendeki her şey birbiriyle bağlantılı hareket eder ve birbirini etkiler (Kuantum Davranış)
6 Evrende kaosun içerisinden ahenkli bir düzen çıkartılır. Kaderi planda dinamik bir harmoni ve akış hakimdir (Kuantum Güven)
7 Mikro ve makro sistemler arasında insan merkezi ve kritik bir konumdadır ve bu konumun gerektirdiği sorumluluğu, aklı, vicdanı, değerleri yaşaması gerekir (Kuantum Oluş)
“Ya o ya bu” değil “Hem o hem bu”
Kuantum Yetenekleri hem liderlik hem yöneticilik için kritik yetenekler.
Kuantum Yetenekleri hem bireyler için hem organizasyonlar için önem arz ediyor.
Kauntum Yetenekleri hem doğuştan geliyor hem sonradan öğreniliyor.
Kuantum Yetenekleri hem çok basit, hem de çok zor.
Kuantum Yetenekleri hem bilimsel hem ruhsal.
Kuantum Yetenekleri hem Doğu’yu hem Batı’yı buluşturuyor.
Kuantum Yetenekleri hem akla hem kalbe bakıyor.
Kuantum Yetenekleri hem geçmiş çağlardan geliyor hem geleceğe uzanıyor.
Kuantum Yetenekleri hem bilgiyi hem bilgeliği kapsıyor.
Kuantum Yetenekleri hem teorik hem pratik.
Kuantum Yetenekleri hem geleneği hem geleceği temsil ediyor.
Sonuç
Kuantum Yetenekleri 21. yüzyılın liderlerine etkinlik, verimlilik, etik, vizyon, sorumluluk, denge, değer katma, sosyal sermaye ve ilişkiler adına yepyeni kapılar aralıyor.
Kuantum Yetenekleri eski zamanların mistik bilgeliğini modern zamanların bilimsel yaklaşımıyla ve postmodern zamanların felsefesiyle buluşturuyor.
No comments:
Post a Comment