Sizlere McGill’de ders olarak okuttuğumuz başarı öykülerinden (Case study) birini anlatarak konuya girmek istiyorum.
Goldcorp Toronto merkezli Kanadalı küçük bir altın arama şirketi. Şirketin Ontario’da Kızıl Göl’de (Red Lake) bir madeni var, ama altın endüstrisindekiler ve şirkettekiler orada altının artık tükendiğini düşünüyorlar. Şirketin borçları ve üretim maliyeti arttıkça geleceği tehlikeye giriyor.
Goldcorp’un CEO McEwen, sıradışı bir adam. Tam Steve Jobs ekolünden. Hatta bazıları onu kafadan çatlak olarak bile değerlendiriyorJ. Teslim olmak yerine McEwen akıllara zarar stratejiler geliştiriyor. Jeologlarını topluyor ve bu madenden daha fazla altın bulmak için bir plan geliştirmeden bu gece buradan çıkmayacağız diyor. Gece yarılarına ve sabahlara kadar çalışıyorlar ve madende çıkarılan altından çok daha fazla (inanmayacaksınız ama yaklaşık 30 kat!) altın olduğunu keşfediyorlar. Ancak bir problem var: Aylarca uğraşmalarına rağmen bir türlü altınların tam yerini bulamıyorlar.
AÇIK KAYNAK İNOVASYON
CEO McEwen, problemi çözmek için yine sıradışı yollar aramaya başlıyor. Önce işe kendisinden başlamak gerektiğini düşünen McEwen, kendisini geliştirmek için pek çok seminer ve eğitim programına katılmaya başlıyor. Bu programlardan biri de MIT’de genç yazılım şirketi yöneticilerinin konferansı. Konferansta Linus Torvalds heyecanla, aşkla-şevkle Linux’ın oluşum hikayesini ve başarı modelini anlatıyor. Torvards, Linux’ın kodunu bütün dünyaya açmaya karar verişini, dünyanın her yerinden yazılımcıları davet edişini, açık kaynak yazılım sistemini geliştirmelerinin öyküsünü paylaşıyor. Yazılımcıların beraber çalışarak, beraber üreterek ve yardımlaşarak dünyanın en iyi ve en esnek işletim sistemini geliştirmelerinin hikayesini dinleyen McEwen oturduğu yerde birden irkiliyor. Beyninde şimşekler çakmaya ve ampüller yanmaya başlıyor: “Linux’ın açık kaynak yazılım modelini ben altın arama sektörüne uygulasam nasıl olur acaba? Eureka! Çok çılgın bir fikir. (Cool!) Aklıma şaşayım. Vallahi tam bana göre! Oldu bu iş!”
KREATİF FİKİR YENİLİĞE DÖNÜŞÜYOR
Böylece bizimki çılgın planını uygulamaya koyuyor: Toronto’ya dönüp yine jeologlarını topluyor ve dahiyane fikrini açıklıyor;
“Elimizdeki bütün bilgileri, veri tabanını, jeoloji datasını bir Internet sitesi kurup oraya koyacak ve dünyaya açacağız. Altını nerede bulacağımızı biz bulamadık, dünyanın her yerinden beyinler çalışırsa bence onlar bulabilir. Ne dersiniz?”
Jeologların tepkisini ve yüzlerindeki şaşkınlığı – dehşeti herhalde tahmin edersiniz:
Jeolog insanı: “Patron sen çıldırdın mı? Bütün altın endüstrisi tarihinde böyle bir saçmalık görülmedi! Bu bizim Coca Cola formülü gibi sırrımız! En stratejik ve en gizli bilgilerimizi tüm dünyaya mı açıklayacaksın?!!”
“Evet iyi bildiniz zavazingolar! Düşünsenize, böyle bir strateji ile dünyada her meslekten en iyi yeteneklere ve en iyi beyinlere ulaşacak ve bu küresel bilgi ve yetenek havuzundan faydalanacağız!”
“Aman Robert, canım Robert, sen gel bu dahiyane fikirden vazgeç. Aklını başına devşir deli oğlan..” filan derler ama fayda etmez.
ONLINE YETENEK YARIŞMASI
Radikal fikirlere bayılan ve kafasına koyduğunu yapan McEwen kararını vermiştir. 2000 Mart’ında “Goldcorp Challenge” Internet sitesi kurulur ve ortaya toplam 575 bin dolar ödül konulur. Araziye ve madene ait bütün bilgiler dünyaya duyurulur. Haber Internet aleminde çabuk yayılır ve 50 ülkeden binlerce katılımcı data üzerinde çalışmaya başlar.
KÜRESEL BİLGİ HAVUZU
Birkaç hafta içinde Goldcorp’a dünyanın her yerinden çözüm önerileri ve projeler yağmaya başlar. Jeologlar, lisansüstü öğrenciler, askerler, matematikçiler, danışmanlar ve bir çok meslekten insanlar delice yarışırlar. Altın endüstrisinde daha önce hiç görülmemiş çapta, çeşitlilikte ve derinlikte stratejik bir veri tabanı oluşur. Uygulamalı matematik, akıllı sistemler, kompleks sistem bilimleri, ileri fizik, bilgisayar grafik tasarımı, yer bilimleri gibi çok farklı disiplinlerden müthiş bir bilgi havuzu ortaya çıkmıştır. Goldcorp arazisinde 110 farklı lokasyonda daha önce hiç öngörülmeyen altın hedefleri belirlenir ve birçoğundan yeni altın bulunur.
21. YÜZYILIN KİTLESEL İŞBİRLİĞİ MODELİ: VİKİNOMİ
100 milyon dolarlık batmak üzere olan bir şirket, McEven’ın açık kaynak inovasyon ve kitlesel işbirliği modelini uygulayarak 9 milyar dolarlık dev bir sektör liderine dönüşür. McEven’ın Goldcorp’ta uyguladığı radikal ve başarılı İşletme 2.0 modeline “vikinomi” (Wikinomics) diyoruz (Tapscott ve Williams, 2007).
2007’nin en çok satanlar listesindeki bu işletme kitabını okumanızı öneririm.
Yukarıdaki başarı öyküsünde aşağıdaki İşletme 2.0 prensiplerini görmekteyiz:
İŞLETME 2.0 PRENSİPLERİ
1. DİKKAT EKONOMİSİ: Goldcorp Challenge, Pazarlama 2.0 ve viral pazarlama ilkelerini uygulayarak sanal alemde çok farklı kesimden ve meslekten insanların dikkatini çekmeyi başardı. Dikkat ekonomisinde kritik başarı faktörü, insanların dikkatini çekerek onların yeteneklerinden maksimum düzeyde faydalanmak.
2. PAYLAŞIMCI ÜRETİM: Goldcorp, elindeki veri tabanını bütün dünyaya paylaşıma açmasaydı, yenilikçi altın bulma stratejileri ortaya çıkmayacaktı. Burada paylaşıma dayalı bir fikir ve proje üretimi görüyoruz.
3. KİTLESEL İŞBİRLİĞİ: Goldcorp örneğinde binlerce profesyonel ortak bir proje üzerinde çalışıyor, yenilik ve zenginlik üretiyorlar. Bu daha önce şahit olmadığımız yepyeni ve dinamik bir üretim ve yenilik modeli.
4. NETWORK İDEALİZMİ: Goldcorp, altın endüstrisindeki yaygın piyasa kurallarını altüst ederek alternatif sanal bir platform oluşturdu. Akıllı gerilla taktiğiyle projeyi online ortamda katılımcılık esaslarını kullanarak, kollektif olarak geliştirdi. Platform mantığıyla ilerledi, esnek iletişim kanalları ve sanal interaktif proje grupları meydana getirdi.
5. YARDIMSEVER ANARŞİ: Goldcorp; esnek, yatay, eşitlikçi bir sanal iletişim ağı kurarak küresel ölçekte bir yardımlaşma modeli oluşturdu. Goldcorp Challenge, binlerce proje ve teklif ile statükoyu yıktı ve ortaya kaos çıkmasına neden oldu. Kompleksliğin ve anarşinin içinden ise yeni bir düzen doğdu.
6. EVRİMSEL İNOVASYON: Goldcorp’ta ortaya çıkan radikal yenilik, farklı insanların ve beyinlerin katkılarıyla aşam aşama şekillendi. Herkes eteğindekini döktükçe ve fikirlerini, bilgi ve becerisini paylaştıkça katma değer büyüdü ve inovasyon daha da gelişti.
7. SOSYAL YENİLİK: Goldcorp başarı modeli, altın endüstrisinde sektörel bir yeniliğe yol açtı ve altın arama şirketleri yeni teknolojilerden ve yeni iş modellerinden faydalanmaya başladı. Bu da daha dinamik, katılımcı, açık ve yenilikçi bir endüstri oluşmasına neden oldu.
8. KÜRESEL ERİŞİM: Goldcorp, açık kaynak inovasyon stratejisi uygulayarak bütün dünyaya açılmış ve küresel bir bilgi-beceri-yetenek havuzuna ulaşmış oldu. Dünyanın en parlak yetenekleri ve beyinleri bu projenin ortak paydasında buluştu ve çalıştı.
9. SINIRSIZ İLETİŞİM: McEwen, uyguladığı strateji ile şirketin iç ve dış sınırlarını ortadan kaldırmış oldu. Internet sayesinde dünyanın dört bir tarafından binlerce insan ortak bir projeye dahil oldu. Hiyerarşi ve gizlilik; yerini iletişime, eşitliğe ve şeffaflığa bıraktı.
10. ORTAK KATMA DEĞER: Uygulanan yenilikçi model ile binlerce profesyonel Internet üzerinden beraber çalışarak daha önce eşi benzeri görülmemiş bir katma değer oluşturmayı başardı. Bunun da temelinde paylaşım ve işbirliği vardı.
Web 2.0’ın hayatımızın farklı alanlarına yansıyan etkisini ve ortaya çıkan yeniliğin boyutlarını tek bir örnek ile anlatmak zor. Katılımcılığın, şeffaflığın, yardımlaşmanın, işbirliğinin, açıklığın, etkileşimin, payalşımın, güvenin, gönüllülüğün, kreatif düşünmenin, beraber çalışmanın ve beraber üretmenin esas olduğu yeni bir paradigmadan ve yeni bir şirket modelinden bahsediyoruz. İşte biz bu şirket modeline İşletme 2.0 adını veriyoruz.
Bir paradigma değişiminden bahsediyoruz. Eğitim ve öğretimden ticarete, pazarlamadan bilişime, ARGE’den bilime kapsamlı bir dönüşüm yaşıyoruz ve bu dönüşüm hayatımızın çok farklı alanlarını etkileyecek. Medya, eğlence, telekom, eğitim ve bilişim sektörlerinde köklü dönüşümlere ve kuantum sıçramalara hazır olun. Bu değişime hazır olan ve değişimi tetikleyen kurumlar, şirketler, üniversiteler, STK’lar, ve milletler 21. yüzyılda diğerlerinden öne geçecekler.
Referans:
Tapscott, D. & Williams, A. D. (2007). Wikinomics: How Mass Collaboration Changes Everything. Portfolio, NY.
Goldcorp Toronto merkezli Kanadalı küçük bir altın arama şirketi. Şirketin Ontario’da Kızıl Göl’de (Red Lake) bir madeni var, ama altın endüstrisindekiler ve şirkettekiler orada altının artık tükendiğini düşünüyorlar. Şirketin borçları ve üretim maliyeti arttıkça geleceği tehlikeye giriyor.
Goldcorp’un CEO McEwen, sıradışı bir adam. Tam Steve Jobs ekolünden. Hatta bazıları onu kafadan çatlak olarak bile değerlendiriyorJ. Teslim olmak yerine McEwen akıllara zarar stratejiler geliştiriyor. Jeologlarını topluyor ve bu madenden daha fazla altın bulmak için bir plan geliştirmeden bu gece buradan çıkmayacağız diyor. Gece yarılarına ve sabahlara kadar çalışıyorlar ve madende çıkarılan altından çok daha fazla (inanmayacaksınız ama yaklaşık 30 kat!) altın olduğunu keşfediyorlar. Ancak bir problem var: Aylarca uğraşmalarına rağmen bir türlü altınların tam yerini bulamıyorlar.
AÇIK KAYNAK İNOVASYON
CEO McEwen, problemi çözmek için yine sıradışı yollar aramaya başlıyor. Önce işe kendisinden başlamak gerektiğini düşünen McEwen, kendisini geliştirmek için pek çok seminer ve eğitim programına katılmaya başlıyor. Bu programlardan biri de MIT’de genç yazılım şirketi yöneticilerinin konferansı. Konferansta Linus Torvalds heyecanla, aşkla-şevkle Linux’ın oluşum hikayesini ve başarı modelini anlatıyor. Torvards, Linux’ın kodunu bütün dünyaya açmaya karar verişini, dünyanın her yerinden yazılımcıları davet edişini, açık kaynak yazılım sistemini geliştirmelerinin öyküsünü paylaşıyor. Yazılımcıların beraber çalışarak, beraber üreterek ve yardımlaşarak dünyanın en iyi ve en esnek işletim sistemini geliştirmelerinin hikayesini dinleyen McEwen oturduğu yerde birden irkiliyor. Beyninde şimşekler çakmaya ve ampüller yanmaya başlıyor: “Linux’ın açık kaynak yazılım modelini ben altın arama sektörüne uygulasam nasıl olur acaba? Eureka! Çok çılgın bir fikir. (Cool!) Aklıma şaşayım. Vallahi tam bana göre! Oldu bu iş!”
KREATİF FİKİR YENİLİĞE DÖNÜŞÜYORBöylece bizimki çılgın planını uygulamaya koyuyor: Toronto’ya dönüp yine jeologlarını topluyor ve dahiyane fikrini açıklıyor;
“Elimizdeki bütün bilgileri, veri tabanını, jeoloji datasını bir Internet sitesi kurup oraya koyacak ve dünyaya açacağız. Altını nerede bulacağımızı biz bulamadık, dünyanın her yerinden beyinler çalışırsa bence onlar bulabilir. Ne dersiniz?”
Jeologların tepkisini ve yüzlerindeki şaşkınlığı – dehşeti herhalde tahmin edersiniz:
Jeolog insanı: “Patron sen çıldırdın mı? Bütün altın endüstrisi tarihinde böyle bir saçmalık görülmedi! Bu bizim Coca Cola formülü gibi sırrımız! En stratejik ve en gizli bilgilerimizi tüm dünyaya mı açıklayacaksın?!!”
“Evet iyi bildiniz zavazingolar! Düşünsenize, böyle bir strateji ile dünyada her meslekten en iyi yeteneklere ve en iyi beyinlere ulaşacak ve bu küresel bilgi ve yetenek havuzundan faydalanacağız!”
“Aman Robert, canım Robert, sen gel bu dahiyane fikirden vazgeç. Aklını başına devşir deli oğlan..” filan derler ama fayda etmez.
ONLINE YETENEK YARIŞMASI
Radikal fikirlere bayılan ve kafasına koyduğunu yapan McEwen kararını vermiştir. 2000 Mart’ında “Goldcorp Challenge” Internet sitesi kurulur ve ortaya toplam 575 bin dolar ödül konulur. Araziye ve madene ait bütün bilgiler dünyaya duyurulur. Haber Internet aleminde çabuk yayılır ve 50 ülkeden binlerce katılımcı data üzerinde çalışmaya başlar.
KÜRESEL BİLGİ HAVUZU
Birkaç hafta içinde Goldcorp’a dünyanın her yerinden çözüm önerileri ve projeler yağmaya başlar. Jeologlar, lisansüstü öğrenciler, askerler, matematikçiler, danışmanlar ve bir çok meslekten insanlar delice yarışırlar. Altın endüstrisinde daha önce hiç görülmemiş çapta, çeşitlilikte ve derinlikte stratejik bir veri tabanı oluşur. Uygulamalı matematik, akıllı sistemler, kompleks sistem bilimleri, ileri fizik, bilgisayar grafik tasarımı, yer bilimleri gibi çok farklı disiplinlerden müthiş bir bilgi havuzu ortaya çıkmıştır. Goldcorp arazisinde 110 farklı lokasyonda daha önce hiç öngörülmeyen altın hedefleri belirlenir ve birçoğundan yeni altın bulunur.
21. YÜZYILIN KİTLESEL İŞBİRLİĞİ MODELİ: VİKİNOMİ100 milyon dolarlık batmak üzere olan bir şirket, McEven’ın açık kaynak inovasyon ve kitlesel işbirliği modelini uygulayarak 9 milyar dolarlık dev bir sektör liderine dönüşür. McEven’ın Goldcorp’ta uyguladığı radikal ve başarılı İşletme 2.0 modeline “vikinomi” (Wikinomics) diyoruz (Tapscott ve Williams, 2007).
2007’nin en çok satanlar listesindeki bu işletme kitabını okumanızı öneririm.
Yukarıdaki başarı öyküsünde aşağıdaki İşletme 2.0 prensiplerini görmekteyiz:
İŞLETME 2.0 PRENSİPLERİ
1. DİKKAT EKONOMİSİ: Goldcorp Challenge, Pazarlama 2.0 ve viral pazarlama ilkelerini uygulayarak sanal alemde çok farklı kesimden ve meslekten insanların dikkatini çekmeyi başardı. Dikkat ekonomisinde kritik başarı faktörü, insanların dikkatini çekerek onların yeteneklerinden maksimum düzeyde faydalanmak.
2. PAYLAŞIMCI ÜRETİM: Goldcorp, elindeki veri tabanını bütün dünyaya paylaşıma açmasaydı, yenilikçi altın bulma stratejileri ortaya çıkmayacaktı. Burada paylaşıma dayalı bir fikir ve proje üretimi görüyoruz.
3. KİTLESEL İŞBİRLİĞİ: Goldcorp örneğinde binlerce profesyonel ortak bir proje üzerinde çalışıyor, yenilik ve zenginlik üretiyorlar. Bu daha önce şahit olmadığımız yepyeni ve dinamik bir üretim ve yenilik modeli.
4. NETWORK İDEALİZMİ: Goldcorp, altın endüstrisindeki yaygın piyasa kurallarını altüst ederek alternatif sanal bir platform oluşturdu. Akıllı gerilla taktiğiyle projeyi online ortamda katılımcılık esaslarını kullanarak, kollektif olarak geliştirdi. Platform mantığıyla ilerledi, esnek iletişim kanalları ve sanal interaktif proje grupları meydana getirdi.
5. YARDIMSEVER ANARŞİ: Goldcorp; esnek, yatay, eşitlikçi bir sanal iletişim ağı kurarak küresel ölçekte bir yardımlaşma modeli oluşturdu. Goldcorp Challenge, binlerce proje ve teklif ile statükoyu yıktı ve ortaya kaos çıkmasına neden oldu. Kompleksliğin ve anarşinin içinden ise yeni bir düzen doğdu.
6. EVRİMSEL İNOVASYON: Goldcorp’ta ortaya çıkan radikal yenilik, farklı insanların ve beyinlerin katkılarıyla aşam aşama şekillendi. Herkes eteğindekini döktükçe ve fikirlerini, bilgi ve becerisini paylaştıkça katma değer büyüdü ve inovasyon daha da gelişti.
7. SOSYAL YENİLİK: Goldcorp başarı modeli, altın endüstrisinde sektörel bir yeniliğe yol açtı ve altın arama şirketleri yeni teknolojilerden ve yeni iş modellerinden faydalanmaya başladı. Bu da daha dinamik, katılımcı, açık ve yenilikçi bir endüstri oluşmasına neden oldu.
8. KÜRESEL ERİŞİM: Goldcorp, açık kaynak inovasyon stratejisi uygulayarak bütün dünyaya açılmış ve küresel bir bilgi-beceri-yetenek havuzuna ulaşmış oldu. Dünyanın en parlak yetenekleri ve beyinleri bu projenin ortak paydasında buluştu ve çalıştı.
9. SINIRSIZ İLETİŞİM: McEwen, uyguladığı strateji ile şirketin iç ve dış sınırlarını ortadan kaldırmış oldu. Internet sayesinde dünyanın dört bir tarafından binlerce insan ortak bir projeye dahil oldu. Hiyerarşi ve gizlilik; yerini iletişime, eşitliğe ve şeffaflığa bıraktı.
10. ORTAK KATMA DEĞER: Uygulanan yenilikçi model ile binlerce profesyonel Internet üzerinden beraber çalışarak daha önce eşi benzeri görülmemiş bir katma değer oluşturmayı başardı. Bunun da temelinde paylaşım ve işbirliği vardı.
Web 2.0’ın hayatımızın farklı alanlarına yansıyan etkisini ve ortaya çıkan yeniliğin boyutlarını tek bir örnek ile anlatmak zor. Katılımcılığın, şeffaflığın, yardımlaşmanın, işbirliğinin, açıklığın, etkileşimin, payalşımın, güvenin, gönüllülüğün, kreatif düşünmenin, beraber çalışmanın ve beraber üretmenin esas olduğu yeni bir paradigmadan ve yeni bir şirket modelinden bahsediyoruz. İşte biz bu şirket modeline İşletme 2.0 adını veriyoruz.Bir paradigma değişiminden bahsediyoruz. Eğitim ve öğretimden ticarete, pazarlamadan bilişime, ARGE’den bilime kapsamlı bir dönüşüm yaşıyoruz ve bu dönüşüm hayatımızın çok farklı alanlarını etkileyecek. Medya, eğlence, telekom, eğitim ve bilişim sektörlerinde köklü dönüşümlere ve kuantum sıçramalara hazır olun. Bu değişime hazır olan ve değişimi tetikleyen kurumlar, şirketler, üniversiteler, STK’lar, ve milletler 21. yüzyılda diğerlerinden öne geçecekler.
Referans:
Tapscott, D. & Williams, A. D. (2007). Wikinomics: How Mass Collaboration Changes Everything. Portfolio, NY.
No comments:
Post a Comment